Nieuwe bouwstenen voor doordachte sturing op arbeidsmigratie
Een toekomstgerichte economie en samenleving vraagt om doordachte sturing op arbeidsmigratie. Dat kan door onder andere de prijs en kwaliteit van arbeid te verhogen, minder subsidie te geven aan bedrijven die afhankelijk zijn van laagbetaalde arbeid, en de maatschappelijke kosten van arbeidsmigratie eerlijker te verdelen. Dat staat in het Interdepartementale Beleidsonderzoek (IBO) Arbeidsmigratie. Het rapport ‘Wat werkt voor de toekomst’ is een ambtelijk onderzoek dat onafhankelijk van de politiek is uitgevoerd door verschillende ministeries, de Arbeidsinspectie, CPB en SCP. De werkgroep komt met vijf concrete bouwstenen voor de politiek om doordachte sturing op arbeidsmigratie.
Minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken en Werkgelegenheid): “Ik ben erg blij dat het onderzoek er nu ligt. Nederland is verslaafd aan laagbetaalde arbeid. Daarom worden er op grote schaal arbeidsmigranten hierheen gehaald, die vaak moeten werken en wonen onder erbarmelijke omstandigheden. De kosten hiervoor worden niet alleen bij deze arbeidsmigranten maar ook bij de samenleving gelegd. Dat moet echt anders. Dit rapport geeft de politiek concrete beleidsopties. Ik ga het aandachtig bestuderen.”
Arbeidsmarkt- en industriebeleid
De afgelopen jaren is het aantal laagbetaalde banen drie keer zo hard gegroeid als het overige aantal banen. En dat terwijl Nederlanders steeds hoger opgeleid zijn. En dat terwijl Nederlanders steeds hoger opgeleid zijn. Daarnaast is de Nederlandse arbeidsmarkt in vergelijking met andere landen erg flexibel. Arbeidsmigranten doen in toenemende mate het laagbetaalde werk in Nederland. Bijna de helft van de EU-arbeidsmigranten heeft een uitzendcontract. Zij werken voornamelijk in de logistiek, (glas)tuinbouw, vleessector en metaalindustrie. Sommige sectoren – zoals de (glas)tuinbouw of delen van de landbouw – profiteren van subsidies die de productiekosten verlagen en de vraag vergroten. Tezamen bevordert dit de vraag naar arbeidsmigratie.
Bouwstenen
Het IBO levert vijf bouwstenen aan met concrete beleidsopties om te sturen op de omvang, samenstelling en omstandigheden van arbeidsmigratie in Nederland. Het doel hiervan is om minder mensen naar Nederland te laten komen en te zorgen dat de mensen die wel komen vooral werkzaam zijn in hoogwaardige banen. De verschillende bouwstenen zijn volgens het rapport allemaal nodig voor een effectieve aanpak.
Ten eerste moet er minder vraag komen naar laagbetaalde arbeid, door de kwaliteit en prijs van arbeid te verhogen. Te denken valt aan het verhogen van het minimumloon, het minder flexibel maken van uitzendwerk en een uitzendverbod in risicosectoren. Arbeidsmigratie zou daarnaast ook meer gericht moeten zijn op de grote maatschappelijke transities waar Nederland voor staat. Arbeidsmigranten in dit soort banen kunnen tijdelijk de arbeidsmarktkrapte verlichten en werken mee aan het bereiken van een hoogwaardige economie.
Verder adviseert het rapport bewuster te kiezen bij het ondersteunen van bepaalde sectoren. Bijvoorbeeld door fiscale subsidies af te bouwen voor sectoren die veel arbeidsmigranten in dienst hebben. Ook moeten de maatschappelijke kosten van arbeidsmigratie worden verminderd en eerlijker worden gedeeld, door misstanden aan te pakken en door de huisvesting en het onderwijs voor arbeidsmigranten en hun kinderen te verbeteren. Waar mogelijk moeten werkgevers meebetalen aan deze kosten.
En tot slot moet er meer kennis en data worden verzameld rondom arbeidsmigratie. Hiervoor moet de registratie van arbeidsmigranten die in Nederland zijn verbeteren. Niet elke arbeidsmigrant is nu in beeld. Ook ontbreken er prognoses van arbeidsmigratie.
Vervolg
De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gaat het IBO aandachtig besturen. Na de zomer verwacht het kabinet ook van de SER een advies over arbeidsmigratie.
Bekijk ook de Aanbiedingsbrief IBO Arbeidsmigratie.