“Gezamenlijke doelen stoppen niet bij de gemeentegrens”
Praktijkverhalen
Niet alle arbeidsmigranten in Nederland weten hun weg te vinden naar overheidsinformatie. Taalbarrières, cultuurverschillen en wantrouwen naar de overheid kunnen een drempel vormen. En wie de eerste horde weet te nemen, krijgt soms te maken met ingewikkelde regels en aanvraagprocedures. De gemeenten Den Haag en Westland brengen daar verandering in en slaan de handen ineen. Ze zetten een opvallend mobiel informatiepunt in met voorlichters, die arbeidsmigranten in hun eigen taal aanspreken.
Arbeidsmigranten goed informeren over hun rechten, plichten en mogelijkheden is belangrijk, maar in de praktijk niet eenvoudig. Want hoe bereik je deze mensen? Anna Jansen, senior beleidsadviseur gemeente Westland werkt op dit vlak nauw samen met Monique van den Berg, programmamanager Arbeidsmigratie bij de gemeente Den Haag. Anna: “Toen Den Haag eind januari 2023 startte met het WIN-mobiele informatiepunt, hebben we meteen contact gezocht met elkaar. We zagen gezamenlijke doelen en belangen. En die stoppen niet bij een gemeentegrens.”
Op de mensen afstappen
Wat het belangrijkste doel is? Arbeidsmigranten de weg wijzen naar de juiste informatie en dienstverlening. De bus staat onder meer in de Haagse wijken Laak, Escamp, Segbroek en Transvaal, op plekken waar veel arbeidsmigranten zijn. Op maandag en vrijdag staat de bus in Westland, onder andere bij grote huisvestingslocaties van arbeidsmigranten. “Dankzij de samenwerking kunnen we een brede groep bedienen”, zegt Monique. “De voorlichters op de bus spreken onder andere Pools, Bulgaars en Roemeens. Zij wachten niet tot iemand naar hen toekomt, maar stappen op de arbeidsmigranten af en spreken ze aan in hun eigen taal. Dat werkt erg goed: in het eerste jaar dat we in Den Haag stonden, hebben we 12.000 mensen op straat bereikt.”
“In de app ‘Sofia’ leggen we elk contact dat we met een arbeidsmigrant hebben vast. Betere informatie is beter beleid!”
Waardevolle informatie vastgelegd
Het werk op de bus is best intensief, weet Monique. “Daarom werken we met een rooster en hebben we een pool van medewerkers samengesteld. Dat maakt de organisatie een stuk overzichtelijker. Soms wijken we af van het rooster, bijvoorbeeld bij evenementen of op zomerse dagen; dan zetten we de informatiebus neer bij het strand.
De vragen die de voorlichters krijgen zijn concreet en herkenbaar. ‘Hebben jullie een woning voor mij?’, is een veelgehoorde. Andere vragen gaan bijvoorbeeld over het aanvragen van een DigiD, het volgen van taallessen of over de geldigheid van buitenlandse rijbewijzen in Nederland.
De gesprekken leveren waardevolle informatie op, vindt Monique: “We horen vanuit de bus allerlei verhalen en krijgen zo een goed beeld van wat er achter de voordeuren speelt bij de arbeidsmigranten. Bovendien gebruiken we de app ‘Sofia’. Daarin leggen we elk contact dat we met een arbeidsmigrant hebben vast: de vraag die hij stelt, op welke locatie, in welke taal het gesprek plaatsvond, enzovoorts. Betere informatie is beter beleid!”
Verschillen tussen gemeenten
In hoeverre is de situatie in beide gemeenten te vergelijken? Anna: “Er zijn aanzienlijke verschillen. In Westland is verreweg het grootste aantal arbeidsmigranten gehuisvest via de werkgever. We hebben 7 grote huisvestingslocaties, met honderden mensen per locatie. Iedere arbeidsmigrant wordt in Westland geregistreerd als ingezetene van de gemeente. Dat doen we al sinds 2011. Zo lang hebben we ook al ons eigen Informatiepunt Arbeidsmigranten. En we hebben goede contacten met werkgevers.”
Monique vult aan: “Dat is bij ons in Den Haag anders. In de Hofstad zijn zo’n 1.400 uitzendbureaus actief. We hebben te maken met ongeveer 23.000 zzp’ers die particulier huren. Die groep is veel minder zichtbaar voor de gemeente en daardoor moeilijker te bereiken. De bus speelt daarin dus een belangrijke rol: die vormt de schakel tussen deze mensen en onze dienstverlening.”
“Een aanpak die niet ‘des overheids’ is. Soms moet je gewoon heel nuchter denken en dan doen!”
Hoop op juiste keuzes nieuwe regering
Hoe zien de dames de toekomst op dit vlak? “Er komt nog een hoop werk op ons af”, zegt Monique. “De komende jaren zal het aantal arbeidsmigranten landelijk groeien met 60.000 tot 70.000 per jaar. We hopen dat de nieuwe regering daar de juiste conclusies aan gaat verbinden. De rijksfinanciering is structureel beschikbaar voor het project.” Westland heeft al 14 jaar ervaring met een infopunt, maar ziet de samenwerking met Den Haag en wellicht met andere gemeenten in de regio Haaglanden als een grote stap vooruit. “Ook het feit dat de WIN-punten landelijke dekking hebben, zien we als een grote verbetering”, zegt Anna. “Dan weten de arbeidsmigranten waar ze informatie en steun kunnen zoeken als ze verhuizen naar een andere gemeente. Dat is in het verleden anders geweest.”
Genomineerd voor landelijke prijs
Het succes van het mobiele informatiepunt bleef niet onopgemerkt. Het initiatief werd genomineerd voor ‘het beste idee van 2023’, een prijsvraag voor gemeenten. “We hebben niet gewonnen”, vertelt Monique. “Dat kwam omdat we hiervoor geen beleidsnota’s hebben geschreven, wat een vereiste bleek te zijn. We zijn gestart in Den Haag met het mobiel informatiepunt zonder beleid of processen. Het uitgangspunt was: doen wat werkt en stoppen met wat niet werkt. Ik heb gewoon met Anna gebeld en we hebben afspraken gemaakt over de samenwerking. Een aanpak die niet ‘des overheids’ is, maar zo hebben we een grote mate van flexibiliteit weten te bereiken. Daar hebben arbeidsmigranten en de maatschappij voordeel van. Soms moet je gewoon heel nuchter denken en dan doen!”