Brabant als proeftuin voor landelijke aanpak informatievoorziening, hulp en dienstverlening
Praktijkverhalen
Sinds 1 januari 2024 heeft de provincie Noord-Brabant meerdere fysieke en mobiele informatiepunten voor arbeidsmigranten. Hier kunnen arbeidsmigranten op een laagdrempelige manier informatie en advies krijgen over onder andere hun werk, huisvesting en welzijn. Ook kunnen arbeidsmigranten er misstanden melden. De informatiepunten vallen onder de pilot ‘Brabants Migratie en Informatie Punt (BMIP)’. Het doel van deze pilot is om een blauwdruk te vormen voor een landelijke aanpak voor informatievoorziening, hulp en dienstverlening.
Martin Slaats, projectleider bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), vertelt over de aanleiding van de pilot en stip op de horizon. Jan Goijaarts, wethouder Economie, Financiën en Dienstverlening bij de gemeente Meierijstad, en Monique Ondersteijn, projectleider van het BMIP Noordoost-Brabant, delen hun eerste ervaringen sinds de start van de pilot.
In Noord-Brabant wonen en werken meer dan 120.000 arbeidsmigranten verspreid over de provincie en daarbuiten, bijvoorbeeld in België of Duitsland. Veel bedrijven in diverse sectoren zijn voor hun bestaan en groei afhankelijk van arbeidsmigranten. Het is daarom belangrijk om de arbeidsmigranten goed te informeren over hun omgeving en over hun rechten en plichten. Zo kunnen ze beter participeren en integreren in de Nederlandse samenleving. Martin: “Met de pilot kunnen we in de 5 arbeidsmarktregio’s in Noord-Brabant verschillende manieren van informatievoorziening, hulp en dienstverlening uitproberen. Uiteindelijk moet dit in alle 35 arbeidsmarktregio’s gaan gebeuren.”
“We willen dat arbeidsmigranten weten wat hun rechten en plichten zijn.”
Verschillende vormen
Fysieke locaties, mobiele teams en digitale informatievoorziening, hulp en dienstverlening zijn standaard onderdeel van de pilot. Maar de informatiepunten experimenteren met verschillende vormen hiervan. Martin: “De regio’s kijken naar wat het best bij hen past, en naar wat wel en niet werkt. Het doel hiervan is om te leren, tussentijds bij te kunnen sturen en straks te bepalen wat het best werkt voor een landelijke aanpak.”
De fysieke informatiepunten zijn op verschillende locaties ondergebracht. Jan: “Het informatiepunt van het BMIP Noordoost-Brabant zit in Veghel. We zijn aangesloten bij een locatie van PIM Werkt.” Bij PIM (Participeren in Meierijstad) Werkt kunnen werkzoekenden en werkgevers terecht met vragen. Ook brengt het zogenoemde mobiliteitscentrum werkzoekenden en werkgevers met elkaar in contact. “Verschillende doelgroepen komen naar het centrum met vragen over werk, zoals statushouders, Oekraïense ontheemden en mensen met een bijstandsuitkering”, vertelt Monique. Daarnaast is er bij PIM Werkt een nazorgloket ondergebracht voor statushouders. “Het was daarom een logische stap om ons informatiepunt voor arbeidsmigranten ook hier te vestigen.” Het informatiepunt is ook in de avond en het weekend geopend, zodat arbeidsmigranten buiten werktijd langs kunnen komen. Monique: “Zo proberen we zo veel mogelijk mensen van dienst te zijn.”
“We moeten het vertrouwen van de arbeidsmigranten zien te winnen.”
Vertrouwen winnen
Bij het informatiepunt werken consulenten die de taal spreken van de arbeidsmigranten, in het geval van de regio Noordoost-Brabant voornamelijk Pools en Roemeens. Monique: “De meeste arbeidsmigranten zijn niet gewend om met vragen of klachten bij de overheid aan te kloppen. We moeten daarom echt hun vertrouwen zien te winnen. Dat doen we onder andere door hen te bedienen in hun eigen taal door mensen die kennis hebben van het land van herkomst.” Ze vertelt dat sommige arbeidsmigranten een aantal keer voorbij het informatiepunt lopen, voordat ze de stap naar binnen durven te wagen. “We hadden van tevoren niet voorzien dat we hun vertrouwen moesten winnen”, licht Monique toe. “Onze verwachting was dat hordes mensen voor de deur zouden staan, maar dat bleek niet het geval te zijn. We moeten echt in hun bubbel zien te komen.”
Een van de manieren waarop het BMIP Noordoost-Brabant de arbeidsmigranten probeert te bereiken is via een Facebookpagina. Daarop plaatsen ze berichten in het Engels, Pools en Roemeens. Monique: “Op deze manier bereiken we veel arbeidsmigranten. Het is alleen opvallend dat ze de berichten bekijken, maar onze pagina niet volgen. Waarom dat is, weet ik nog niet.” Het BMIP Noordoost-Brabant heeft ook een telefonisch spreekuur en stond deze maand voor het eerst met een mobiel informatiepunt bij de Centrale Toegang Maatschappelijke Opvang in de gemeente ’s-Hertogenbosch. “Daarnaast willen we ook grote werk- en huisvestingslocaties bezoeken, maar daarvoor zijn we nog in gesprek met werkgevers en uitzendbureaus”, legt Jan uit.
“We verwijzen arbeidsmigranten met een warme overdracht door.”
Diverse vragen
Arbeidsmigranten kloppen met verschillende vragen aan bij het BMIP Noordoost-Brabant. “Mensen hebben vragen over van alles”, zegt Monique. “Denk aan huisvesting, werk, zorg, kinderopvang, registratie, belasting.” Het team van consulenten pakt waar mogelijk de vragen zelf op of verwijst de arbeidsmigranten door naar de betreffende instantie. “We zorgen daarbij voor een warme overdracht”, benadrukt Monique. “De consulenten zorgen bijvoorbeeld voor het maken van een afspraak of regelen een tolk die aanwezig is om te vertalen. We helpen de arbeidsmigranten zo goed mogelijk op weg”, aldus Monique. Er zijn ook arbeidsmigranten die graag de Nederlandse taal willen leren of lid willen worden van een sportvereniging. Monique: “Om arbeidsmigranten met dat soort wensen goed te kunnen bedienen, ontwikkelen we op dit moment een sociale kaart van de regio.”
Succesfactoren
Het BMIP Noordoost-Brabant opende hun fysieke punt op 2 januari 2024. Jan: “We zijn nog volop in ontwikkeling en lerende als informatiepunt. Door het contact met grote werkgevers weten we steeds beter welke vragen arbeidsmigranten hebben en welke situaties zich voordoen in de praktijk. Op die manier leren we als informatiepunt welke informatie we paraat moeten hebben en op welke punten we de arbeidsmigranten moeten kunnen adviseren.” Er zijn een aantal succesfactoren die Monique en Jan kunnen delen. “Het is echt belangrijk dat de mensen die het informatiepunt bemannen de moedertaal van de arbeidsmigranten in de regio spreken”, benadrukt Monique. “Op die manier kun je hun vertrouwen winnen en hen over de streep trekken om met die klacht of vraag te komen.” Een fysiek informatiepunt buiten het gemeentehuis draagt daar volgens Jan ook aan bij. “We hebben bewust gekozen voor een informatiepunt op een externe locatie, omdat vertrouwen in de overheid bij arbeidsmigranten niet vanzelfsprekend is”, legt hij uit. “Op deze manier maken we het laagdrempeliger om naar ons toe te komen.”
De pilot wordt nu voor 50% gefinancierd door het Rijk, 25% is afkomstig van de provincie Noord-Brabant en 25% is voor de eigen rekening van de gemeente Meierijstad. Jan: “We vinden het heel belangrijk om de arbeidsmigranten die in onze regio werken van goede informatie te voorzien, zodat er geen misbruik van hen kan worden gemaakt en ze goed weten wat hun rechten en plichten zijn.” Jan hoopt dat uiteindelijk de werkgevers in de regio de 25% van de gemeente Meierijstad op zich nemen. Jan: “Het zijn hún medewerkers die we van extra informatie voorzien en stimuleren om naast hun werk mee te doen in de samenleving. Daarmee ontzorgen we de werkgever en zorgen we voor gemotiveerde werknemers.”
Stip op de horizon
Het ministerie van SZW heeft een netwerk opgericht waarin allerlei partijen, zoals gemeenten en provincies, ervaringen uitwisselen over de informatievoorziening, hulp en dienstverlening voor arbeidsmigranten. De naam van dit netwerk is project Work in NL (WIN), landelijk dekkende informatievoorziening, hulp en dienstverlening aan (EU-)arbeidsmigranten. Martin: “De samenwerking tussen de partijen is intensief en we doen veel aan kruisbestuiving. We delen veel kennis over en weer om te voorkomen dat we het wiel opnieuw gaan uitvinden.” De bij het BMIP betrokken partijen monitoren en evalueren de pilotresultaten actief op kwantitatief en kwalitatief gebied. Ook voeren ze gesprekken met verschillende stakeholders, waaronder de arbeidsmigranten zelf. Het Netwerk Sleutelpersonen Arbeidsmigranten speelt hierbij een belangrijke rol. “Samen werken we hard om een stevige basis te leggen voor een landelijk netwerk van informatievoorziening, hulp en dienstverlening waarmee arbeidsmigranten blijvend geholpen zijn,” sluit Martin af.
Het BMIP is een samenwerking van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de Provincie Noord-Brabant en gemeenten in de 5 arbeidsmarktregio’s. Ook bedrijven, vakbonden, ngo’s en andere organisaties die werken met arbeidsmigranten, zoals Barka, FairWork, Pharos en de Nederlandse Arbeidsinspectie, zijn bij de pilot betrokken.