“Met Project Vangnet bieden we dakloze arbeidsmigranten een nieuw perspectief”
Praktijkverhalen
Soms komen arbeidsmigranten in Nederland op straat te staan. Bijvoorbeeld wanneer hun arbeidscontract afloopt en ze daardoor geen inkomsten hebben om huisvesting te betalen. Of wanneer malafide uitzendbureaus ze doelbewust op straat zetten. Met Project Vangnet creëert brancheorganisatie ABU samen met regionale partijen een vangnet voor deze dakloze arbeidsmigranten. Doel is om te zorgen voor een nieuwe baan en huisvesting of te ondersteunen bij terugkeer naar het land van herkomst.
In de gemeente Den Haag is Project Vangnet in september officieel begonnen. Peter Loef van ABU, Monique van den Berg van de gemeente Den Haag en Rita Kostwinder van uitzendbureau NL Jobs (lid van ABU) delen wat hun motivatie was om het project te starten. Ook vertellen zij over hun rol in het project.
Brancheorganisatie ABU
Peter Loef is programmamanager arbeidsmigratie bij brancheorganisatie ABU, die het initiatief nam om een vangnet te creëren voor arbeidsmigranten die ineens zonder werk en huisvesting zitten. “Een paar jaar geleden begonnen we onder aansturing van het Openbaar Ministerie en in samenwerking met de politie, de Nederlandse Arbeidsinspectie, de FNV en Glastuinbouw Nederland de pilot Fieldlab Go West”, vertelt Peter. “Doel was om malafide werkgevers op te sporen en uitbuiting onder Poolse arbeidsmigranten in het Westland tegen te gaan.”
De start van de pilot was een bezoek aan een flat in Vlaardingen waar veel arbeidsmigranten woonden en waar ook misstanden waren. Pools sprekende politieagenten en FNV-medewerkers wilden met de bewoners in gesprek over hun werksituatie en welzijn. Peter: “Veel arbeidsmigranten durfden niet te praten uit angst hun baan en daarmee ook het dak boven hun hoofd te verliezen. Doordat we hen alternatief werk en vervangende huisvesting konden bieden, konden we hen over de streep trekken om tóch hun eerlijke verhaal te doen.”
“Met Project Vangnet bieden we dakloze arbeidsmigranten alternatief werk en vervangende huisvesting”
De pilot eindigde. “Toen hebben we als ABU gezegd dat het zonde zou zijn als zo’n initiatief verloren zou gaan. Ook wilden we graag opschalen”, aldus Peter. Hij nodigde een groot aantal partijen uit om te onderzoeken of ze het waard vonden om een vangnet voor dakloze arbeidsmigranten te creëren. Daar bleek behoefte aan te zijn. Peter: “De gemeente Den Haag heeft besloten met dit project aan de slag te gaan. En we zien ook interesse bij andere gemeenten, zoals bijvoorbeeld in Eindhoven. Hiermee wordt het mogelijk om dakloze arbeidsmigranten een nieuw perspectief te bieden.”
Eigen projectverantwoordelijkheid
ABU ziet het als haar rol om partijen bij elkaar te brengen om het gedachtegoed achter – en de ervaringen en mogelijkheden van – een vangnet onder de aandacht te brengen bij gemeenten. “Het is vervolgens aan de gemeenten zelf om in een publiek-private samenwerking een regionaal project te starten, nadrukkelijk met een eigen projectverantwoordelijkheid”, legt Peter uit. Daarbij is vertrouwen in de ABU-leden belangrijk. Peter: “Onze leden onderscheiden zich van de malafide klojo’s – zoals ik ze noem – doordat ze het goed en netjes willen doen. Ze hebben hiervoor een Fair Employment Code getekend. Dit is onderdeel van onze lidmaatschapsvoorwaarden. Maar zijn er zaken waarvan arbeidsmigranten vinden dat die anders moeten? Dan kunnen ze dat sinds ruim een jaar bij ons melden.”
Het succes van Project Vangnet is volgens Peter dat het de werking heeft van een olievlek. “De gedachte van een vangnet blijft hangen bij mensen. Ze zoeken elkaar op in de regio en geven er vervolgens concreet invulling aan”, aldus Peter. Het liefst ziet hij het project onderdeel worden van de informatiepunten die het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) met het project Work in NL realiseert in de 35 arbeidsmarktregio’s in Nederland. Peter: “Op die manier krijgt het project een landelijke dekking met goede, betrouwbare uitzendbureaus.”
Gemeente Den Haag
“In Den Haag is een grote groep arbeidsmigranten dakloos”, vertelt Monique van den Berg. Ze werkt als programmanager voor het actieprogramma ‘Arbeidsmigratie in goede banen’ van de gemeente Den Haag. “We weten dat de meeste van hen niet uit zichzelf terugkeren naar hun land van herkomst. Maar we weten ook dat een dag op straat een dag achteruitgang betekent”, licht ze toe. “We willen de arbeidsmigranten zo snel mogelijk van de straat halen en weer in het werkritme krijgen. Daarom hebben we een tijdelijke opvanglocatie geopend.”
Monique vertelt dat een deel van de arbeidsmigranten die op straat komt te staan pech heeft gehad door te werken voor een malafide uitzendbureau. Maar er is ook een deel dat verkeerde beslissingen maakt en al meerdere waarschuwingen heeft gehad voor bijvoorbeeld drank- of drugsgebruik op de werkvloer. “Het is maar zelden dat iemand zomaar op straat wordt gezet, maar het gebeurt”, licht ze toe.
“Een dag op straat betekent een dag achteruitgang”
Betrouwbare uitzendbureaus
Dat er bij Project Vangnet betrouwbare uitzendbureaus betrokken zijn, wekte haar interesse. “In het programmaplan ‘Arbeidsmigratie in goede banen’ hadden we al als actiepunt opgenomen om een tijdelijke opvanglocatie te creëren, waar dakloze arbeidsmigranten de tijd krijgen om nieuw werk te vinden”, aldus Monique. “Maar nu kunnen we snel schakelen met de uitzendbureaus van Project Vangnet, waarvan we weten dat ze betrouwbaar zijn. Want die zijn er echt, uitzendbureaus die het goed voor hebben met hun werknemers.”
Op de tijdelijke opvanglocatie zijn 20 bedden beschikbaar. Het Leger des Heils zorgt voor de woonbegeleiding. Stichting Barka brengt de bewoners in contact met een van de uitzendbureaus of ondersteunt ze bij terugkeer naar het land van herkomst. “We vangen arbeidsmigranten hier maximaal 3 weken op”, vertelt Monique. “Daarna moet het duidelijk zijn of iemand weer terug aan het werk kan of dat het beter is om in te zetten op terugkeer naar het land van herkomst.”
Wil je meer weten over Stichting Barka? Lees het praktijkverhaal ‘Stichting Barka: De reddingsboei voor dakloze EU-arbeidsmigranten'.
Uitzendbureau NL Jobs
Rita Kostwinder is algemeen directeur bij NL Jobs, een uitzendbureau met opdrachtgevers in de glastuinbouw, landbouw, productie, logistiek en techniek. “Ons bedrijf is in 2002 opgericht door 4 tomatentelers”, vertelt Rita. “De tomatenteelt is seizoensgebonden. Om ervoor te zorgen dat mensen het hele jaar door via ons kunnen werken, werken we met opdrachtgevers uit verschillende sectoren. Zo kan iemand bijvoorbeeld vanuit de glastuinbouw doorstromen naar de logistiek of productie. Dit noemen we ook wel ‘job mobility’.”
“Als uitzendbureau hebben we een maatschappelijke verantwoordelijkheid”
Gemiddeld werken er per dag zo’n 3.500 mensen via NL Jobs. Rita: “Dat zijn alleen maar internationale werknemers, oftewel arbeidsmigranten, uit landen zoals Polen, Roemenië, Moldavië, Oekraïne en Bulgarije. We hebben daar eigen kantoren met recruiters die onze klanten kennen en mensen werven om voor ons te werken.” Voor de huisvesting van deze werknemers werkt NL Jobs samen met NL Realty, hun vastgoedpartner. “Want bed en brood moet gescheiden zijn”, vertelt Rita. “Ook al vind ik dat je als uitzendbureau ook goede huisvesting kunt organiseren zonder iemand zomaar op straat te zetten.”
Maatschappelijke verantwoordelijkheid
Dat is ook de reden waarom NL Jobs meedoet aan Project Vangnet. “Ik vind dat we als uitzendbureau een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben”, licht Rita toe. “Hoe triest is het dat sommige internationale werknemers bij een malafide uitzendbureau werken, worden uitgebuit en zonder pardon op straat komen te staan zonder enige vorm van vangnet? Daarom pakken wij onze verantwoordelijk door het voor deze werknemers wél goed te regelen.”
In de praktijk houdt dat in dat arbeidsmigranten vanuit de tijdelijke opvang in Den Haag met NL Jobs in contact worden gebracht. “Eerst wordt beoordeeld of iemand in staat is om opnieuw aan het werk te gaan, voordat wij een nieuwe baan en slaapplek zoeken”, vertelt Rita. “Het gaat namelijk vaak om kwetsbare mensen die een nare ervaring hebben meegemaakt.” Daarom wordt de persoon in kwestie gekoppeld aan een welzijnscoach van NL Jobs en brengen ze de nieuwe opdrachtgever op de hoogte van de situatie. “Het is belangrijk dat opdrachtgevers weten wat er speelt, zodat zij eventueel extra aandacht kunnen geven”, aldus Rita.
Wil je in jouw regio ook een vangnet voor dakloze arbeidsmigranten creëren? Neem dan contact op Martin Slaats van het ministerie van SZW (mslaats@minszw.nl) of met Peter Loef van ABU (loef@abu.nl).