Stimuleren taalvaardigheid en integratie arbeidsmigranten
Praktijkverhalen
Arbeidsmigranten en Oekraïense ontheemden in Nederland hebben geen inburgeringsplicht en zijn dus niet verplicht om Nederlands te leren. Maar als ze besluiten om voor langere tijd in Nederland te blijven, is beheersing van de taal belangrijk voor een goede integratie in de samenleving. Daarom was de centrale vraag van de werkconferentie “TAAL voor TOEGANG en TOEKOMST”: hoe zorgen we ervoor dat niet-inburgeringsplichtige migranten voldoende taalvaardigheden hebben om volwaardig deel te nemen aan de samenleving?
De werkconferentie vond plaats op 19 en 25 september en 2 oktober 2024, en werd georganiseerd door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Die bracht verschillende stakeholders bij elkaar, waaronder gemeenten, werkgevers, taalaanbieders, vakbonden, arbeidsmigranten en Oekraïense ontheemden.
Opnieuw de mogelijkheden verkennen
“Het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten adviseerde het kabinet al in 2020 om bestaande voorzieningen op het gebied van inburgering en integratie open te stellen voor EU-arbeidsmigranten”, vertelt Kasper Baarda. Hij werkt als senior beleidsmedewerker EU-arbeidsmigratie bij het ministerie van SZW. Maar dit is destijds niet uitgevoerd. “Sinds bijna 3 jaar is er een grote groep Oekraïense ontheemden in Nederland die ook geen inburgeringsplicht heeft”, licht Kasper toe. Er zijn nu dus meer niet-inburgeringsplichtige migranten in Nederland. “We wilden daarom opnieuw de mogelijkheden verkennen hoe we migranten zonder inburgeringsplicht kunnen stimuleren om sneller en beter Nederlands te leren.”
“Het beheersen van de taal is belangrijk om te kunnen meedoen in de samenleving”
Belangrijk voor deelname aan samenleving
“Een kwart van de arbeidsmigranten woont na 10 jaar nog steeds in Nederland. Deze mensen willen vaak graag de taal leren”, vertelt Kasper. Zo kunnen ze bijvoorbeeld zelf vragen stellen aan de huisarts of een praatje maken op het schoolplein met andere ouders. En zich ook beter informeren over de wet- en regelgeving rondom arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden. “Het beheersen van de taal is belangrijk om te kunnen meedoen in de samenleving.” Maar het leren van de taal kost tijd en geld. Waar halen arbeidsmigranten, die over het algemeen lange dagen maken, die tijd vandaan? En wie betaalt de taallessen? “Daarin spelen verschillende partijen een rol, zoals de overheid en werkgevers”, licht Kasper toe. “Tijdens de conferentie hebben we gekeken hoe we die partijen betrekken en hun rol versterken.”
Succesfactoren en wensen
Op de eerste dag van de conferentie deelden de stakeholders successen met elkaar en spraken ze hun wensen uit. Gedeelde succesfactoren waren onder meer het bieden van maatwerk, het koppelen van taal aan de praktijk en betrokkenheid vanuit de werkgever. “Werkgevers kunnen zelf taallessen aanbieden of hun werknemers wijzen op het aanbod in de gemeente en ze de tijd en ruimte bieden om bijvoorbeeld tijdens werktijd taalles te kunnen volgen”, aldus Kasper. Verder spraken de stakeholders onder meer hun wens uit voor structurele financiering voor taalonderwijs voor deze kwetsbare groep en integratieprogramma’s, en voor een duidelijk en eenduidig landelijk beleid met ruimte voor lokaal maatwerk.
“Digitalisering en kunstmatige intelligentie zorgen voor mogelijkheden om de taal te leren”
Trends en ontwikkelingen
Ook verdiepten de stakeholders zich op de eerste dag in de huidige trends en ontwikkelingen die invloed kunnen hebben op het gebied van taalverwerving. Zo spraken ze onder meer over de krapte op de arbeidsmarkt en de mogelijkheden van digitalisering en kunstmatige intelligentie. “Door krapte op de arbeidsmarkt zijn werkgevers meer bereid om te investeren in hun werknemers en ze opties te bieden om Nederlands te leren. Zo kunnen ze hen duurzaam inzetbaar maken”, legt Kasper uit. “Daarnaast bieden digitalisering en kunstmatige intelligentie mogelijkheden om de taal te leren, bijvoorbeeld via apps of virtuele taalmaatjes.”
Ambities en actieplannen
Op dag 2 en 3 van de conferentie formuleerden de stakeholders 6 ambities voor 2035, inclusief een bijbehorend actieplan. De 6 ambities zijn:
- Er is een innovatief taalaanbod dat het leren van de Nederlandse taal zo effectief en laagdrempelig mogelijk maakt.
- Werkgevers spelen een cruciale rol in de integratie van arbeidsmigranten door te investeren in taallessen en persoonlijke ontwikkeling.
- Er is heldere wetgeving die alle migranten gelijke mogelijkheden biedt om de taal te leren, ongeacht hun verblijfsstatus; financiering verloopt centraal.
- Er is een integrale samenwerking tussen overheid, werkgevers, maatschappelijke organisaties en onderwijsinstellingen.
- Maatjesprogramma’s, informele ontmoetingen en het actief betrekken van migranten bij sociale activiteiten zorgen voor een warm welkom.
- Het Welkomstcentrum is hét centrale punt waar alle migranten terecht kunnen voor informatie, ondersteuning en begeleiding.
Vervolgstappen
Het doel van de conferentie was om met de input van de stakeholders een basis te leggen voor een effectieve strategie om de taalvaardigheid en integratie van niet-inburgeringsplichtige migranten in Nederland te verbeteren. “We bespreken de ambities en concrete acties eerst binnen het ministerie en met minister Eddy van Hijum”, licht Kasper toe. Voor de zomer van 2025 gaat het ministerie van SZW weer om tafel met de stakeholders om te bekijken welke acties daadwerkelijk ondernomen gaan worden. “Ook delen we dan de reactie van de minister op de voorgestelde plannen”, sluit Kasper af.
Ben je benieuwd naar het hele verslag van de werkconferentie? Stuur dan een e-mail naar Kasper Baarda (kbaarda@minszw.nl).