Opvang Eindhoven biedt dakloze EU-burgers nieuw perspectief
Praktijkverhalen
Sinds 2023 bieden 6 steden kortdurende opvang aan dakloze EU-burgers die geen recht hebben op een plek in de reguliere opvang. Veel van hen zijn arbeidsmigranten. De opvang is gericht op terugkeer naar werk of naar het land van herkomst, en soms ook op toeleiding naar zorg. Miriam Cremers, afdelingsmanager bij het Leger des Heils, dat verantwoordelijk is voor de opvanglocatie in Eindhoven, noemt het een belangrijk initiatief: “Zo kunnen we deze kwetsbare groep hulp, begeleiding en perspectief bieden.”
De opvanglocatie in Eindhoven ligt vlak achter een groot parkeerterrein in de wijk Meerhoven. Op hetzelfde terrein is een crisisnoodopvang met plek voor 200 asielzoekers en een winternoodopvang voor dak- en thuisloze mensen.
Terug naar werk of land van herkomst
De opvang voor niet-rechthebbende dakloze EU-burgers biedt eenvoudige tweepersoonskamers met per persoon een bed, plastic krukje en kast. “Heel sober, al vinden veel bewoners het luxe”, vertelt Carola Stal. Zij is veldwerker bij het Leger des Heils en begeleidt de dagelijkse gang van zaken. “Verder is er een gezamenlijke ruimte met een keuken en computers.” Op de computers kunnen bewoners (gemiddeld verblijven zij er 8 dagen) naar werk zoeken of hun terugkeer voorbereiden. “Want dat is het belangrijkste doel”, vertelt Miriam. “60% vindt opnieuw werk, 25% gaat terug naar het land van herkomst en 15% valt uit. Ik vind dat een verrassend goed resultaat. We doen dat samen met Stichting Barka.”
Een dakloze EU-burger heeft niet altijd recht op een plek in de reguliere opvang. Dit hangt bijvoorbeeld af van hoelang iemand in Nederland heeft gewerkt. Met een checklist van het Rijk kunnen gemeenten eenvoudiger bepalen of een EU-burger recht heeft op gelijke behandeling, zoals toegang tot de reguliere opvang. Heeft een EU-burger geen recht op gelijke behandeling? Dan spreken we van een niet-rechthebbende EU-burger.
Ritme en structuur
Bij binnenkomst op de opvang volgt een intakegesprek met een begeleider, die de huisregels doorneemt met de bewoner (87% is man, gemiddelde leeftijd 36 jaar). “In verband met de veiligheid controleren we de spullen van bewoners op wapens, alcohol of drugs. Daarna krijgen ze een rondleiding, douchespullen en eten”, vertelt Carola. “We schrijven de nieuwe bewoner in en maken de nieuwe slaaplijst op. Deze delen we met Stichting Barka en de beveiliging van het terrein.”
Miriam vult aan: “We monitoren de voortgang van het traject en de motivatie van de bewoner, en rapporteren onze bevindingen. Daarnaast zorgen we voor een goede dagstructuur en zien we erop toe dat de bewoners de locatie schoonhouden en hun spullen opruimen. Ze worden rond 8.00 uur gewekt door de beveiliging. Na het douchen en ontbijten bespreken we waar de bewoners die dag mee bezig gaan en controleren we of ze dat daadwerkelijk doen. We ondersteunen ze bij het maken van een cv of sollicitatiebrief. Bij behoefte aan medische zorg schakelen we de straatarts of tandarts in.”
Bewuster omgaan met personeel
Op de opvang in Eindhoven verblijven voornamelijk arbeidsmigranten uit Polen en Roemenië. De meesten werkten in de logistiek of in de vleessector. Ze zijn hun woonplek kwijtgeraakt toen ze hun baan verloren. “Waarom ze hun baan verliezen?”, herhaalt Carola de vraag. “Dat ligt genuanceerd. Ze zijn laagopgeleid en niet altijd even zelfredzaam of gewend aan discipline. Ook zijn ze vaak niet op de hoogte van hun rechten. Daar staat tegenover dat de leef- en werkomstandigheden niet altijd optimaal zijn.”
Wel merken Miriam en Carola dat uitzendbureaus de laatste tijd bewuster omgaan met hun personeel. “Waar mensen eerst met zijn vijven op een kamer sliepen, is dat nu vaak een een- of tweepersoonskamer. En zelfs in ontslagbrieven worden nu tips gedeeld over waar in de stad hulp te vinden is. Bijvoorbeeld bij Stichting Barka of informatiepunten van Work in NL, waarmee we samen optrekken.”
Begeleiding en aandacht
“Een aantal kamers staat geregeld leeg”, vertelt Miriam. “We hopen een grotere regionale functie te krijgen, zodat we meer mensen kunnen helpen. Hoe meer mensen hier verblijven, hoe meer ze elkaar kunnen motiveren om een nieuwe baan te zoeken." Carola vult aan: “Bewoners voelen zich hier best alleen. Je ziet de gejaagdheid in hun ogen als ze hier binnenkomen. Na een paar dagen verdwijnt dat, omdat ze hier rust en veiligheid vinden. Soms vinden ze een maatje en zoeken ze samen werk bij een goede werkgever. Van ons krijgen ze begeleiding en een beetje aandacht. Zo maken we het verschil.”
Op 8 mei 2025 werd bekend dat het kabinet extra geld beschikbaar stelt voor de opvang van niet-rechthebbende dakloze EU-burgers: van € 7 naar € 13 miljoen per jaar. Hiermee kan de opvang in de huidige steden worden voorgezet. Ook kunnen hiervan nieuwe opvanglocaties worden geopend in andere gemeenten.